Jest to rzadka choroba ośrodkowego układu nerwowego, której częstość w populacji ogólnej szacuje się na 1:2000. Sugeruje to, że w Polsce jest około 20 tys. chorych na narkolepsję, jednak w rzeczywisości zdiagnozowanych przypadków jest jedynie kilkaset, ponieważ choroba zwykle pozostaje nierozpoznana. Wiele osób nie ma świadomości, że choruje na narkolepsję i nie szuka lub nie otrzymuje właściwej pomocy. Narkolepsja bardzo negatywnie oddziałuje na codzienne funkcjonowanie, dlatego niezwykle ważne jest odpowiednio wczesne zdiagnozowanie i podjęcie leczenia.

Narkolepsja jest hipersomnią związaną z zaburzeniem bocznego podwzgórza, czyli części mózgu odpowiedzialnej za produkowanie białek nazywanych hipokretynami lub oreksynami. Niedobór tych białek prowadzi do występowania objawów narkolepsji.

Wyróżnia się dwa typy narkolepsji: klasyczny, nazywany narkolepsją typu 1, charakteryzuje się występowaniem katapleksji i niedoborem hipokretyny w płynie mózgowo-rdzeniowym, oraz narkolepsja typu 2, czyli bez katapleksji i niedoboru hipokretyny.

Do objawów narkolepsji należy:

• nadmierna senność z atakami snu – pacjenci cierpiący na narkolepsję odczuwają bardzo nasiloną senność, stwarzającą konieczność udania się na krótkotrwałą drzemkę, która przynosi im chwilową ulgę, ale po niedługim czasie sytuacja ponownie się powtarza. Może dochodzić również do zasypiania w nietypowych sytuacjach, na przykład podczas rozmowy z inną osobą, podczas posiłku czy w miejscach publicznych.
• katapleksja – jest to objaw najbardziej charakterystyczny dla narkolepsji, aczkolwiek występuje tylko w narkolepsji typu 1. Kataleksja charakteryzuje się nagłym zmniejszeniem napięcia mięśni w sytuacjach emocjonalnych, na przykład złości, radości czy zaskoczenia. Podczas takiego ataku opada głowa i ramiona, uginają się kolana, przedmioty wypadają z rąk, a pacjent nie jest w stanie wyraźnie mówić. W przypadku całkowitej katapleksji może dochodzić do upadków.
• halucynacje hipnagogiczne, czyli omamy przysenne – są to podobne do marzeń sennych doznania wzrokowe i słuchowe, które pojawiają się w okresie zasypiania. W tym czasie pacjenci z narkolepsją przeżywają często wyraziste sceny, tak jakby “byli w filmie”.
• paraliż przysenny – występuje, gdy po wybudzeniu się ze snu osoba chora przez kilka do kilkunastu sekund nie jest w stanie się poruszyć, i czuje się, jakby była sparaliżowana.